Si shkaktohen tumoret?

[b]Si shkaktohen tumoret?[/b]




Studimet e kryera nga mjeket specialiste te onkologjise rendisin 12 faktore kryesore te cilët ndikojne ne shfaqjen e semundjeve te kancerit. Dy nga shkaktaret kryesore qe renditen si nxites te semundjes janë alkooli dhe duhani. Konsumimi i duhanit si tek femrat ashtu edhe tek meshkujt sjell probleme te riparueshme për mushkerine, probleme te cilat kalojne deri ne semundje kancerogjene. "Duhani dhe drogat e ndryshme permbajne lende kancerogjene qe shkaktojne mutacione ne organizem, duke shkaktuar kancer" thuhet ne studimin e kryer nga specialistet e onkologjise. Sipas tyre, edhe vera dhe birra permbajne substanca paresore qe shkaktojne kancer, edhe duke konsumuar 10 mililitra alkool.


Mjedisi dhe ajri i ndotur janë faktore te tjerë qe tregojnë rritjen e kancerit te mushkerive, sidomos ne zonat industriale ku ka edhe mbetje dhe substanca toksike. Ndërsa femrat qe jetojne pranë zonave me ndotje te tillë rrezikojne një menopauze te hershme.

Ushqimi i zgjedhur te bën qe te mbash larg kancerin. Kjo është një nga keshillat kryesore te mjekeve onkologe te cilët rekomandojne mos përdorimin e ushqimeve qe permbajne elemente toksike. Kështu konservat, peshqit e rritur ne akuarium apo edhe qumështi industrial permbajne lende qe shkaktojne kancer te zorres se trashe apo edhe te aparatit tretes. Por edhe uji i ndotur mund te jetë një nga faktoret kryesore te shfaqjes se tumoreve të ndryshme. Studimet e viteve te fundit kanë treguar se femrat janë me te rrezikuara te preken nga kanceri për shkak te kimikateve qe gjendjen ne shtepi. "Boja e mureve, mobilieve, tapetet, veshjet. Por edhe produktet kozmetike, shampot e ndryshme, produktet për pastrim shtepiak mund te jenë shkaktare te shfaqjes se kancerit" thonë studiuesit evropiane. Ndërkohë qe edhe gazi, benzina dhe nafta sidomos për ata qe punojnë për nxjerrjen e tyre janë shkaktare te tumoreve. Sipas specialisteve, rrezik kanceri tek lekura shfaqin edhe prodhimet farmaceutike dhe ato kozmetike.

[b]Faktoret nxites:[/b]

Duhani njihet si një nga faktoret kryesore për shfaqjen e tumoreve ne mushkri

Mbetjet toksike dhe industriale shkaktojne kancer te mushkerive dhe menopauze tek gratë

Pirja e alkoolit njihet si një nga faktoret kryesore te shfaqjes se kancerit te stomakut

Elementet toksike te ushqimet perbejne rrezik për shfaqjen e kancerit te zorres se trashe

Rrezet radioaktive mbeten një nga shkaktaret kryesore te shfaqjes se kancerit ne lekure

Niveli i lartë i hormoneve sjell menopauze te shpejte tek gratë dhe tumor te qafes se mitres

Konsumimi i ujit te ndotur bëhet shkak mutacione të ndryshme dhe shfaqje te tumoreve

Kimikatet qe gjenden ne shtepi janë një nga faktoret kryesore te shfaqjes se kancerit ne mushkri

Gazi, benzina, vajguri sidomos për punonjesit ne këto sektore janë shkaktar për shumë tumore

Produktet farmaceutike nëse janë te pakontrolluara bëhen shkak i shfaqjes se tumoreve të ndryshme

Produktet kozmetike te një cilesie te dobët nxisin shfaqjen e tumoreve te lekures

[b]Mamografia [/b]

[color:6efe=red]Identifikohen 30 raste me kancer gjiri[/color]

Rreth 30 gra kanë rezultuar pozitive ne kryerjen e mamografise. Sipas mjekeve këto janë te prekura nga kanceri i gjirit. Qe nga periudha e instalimit te këtyre aparaturave e deri me tani janë kryer rreth 2 mijë ekzaminime të gjitha falas. "Kjo shifer është tepër e lartë përsa i përket numrit te ekzaminimeve. Pra janë kryer vetëm 2 mijë ekzaminime dhe kemi 30 femra te cilat kanë kancer te gjirit" është shprehur Enzo Lattanzio, drejtori i qendres se Senologjise ne Bari te Italise. Sipas tij, këto raste i perkasin moshes 35 deri ne 55 vjeç. Të dhenat tregojnë se 100 për qind te rasteve gratë janë paraqitur vullnetarisht për ekzaminim, qe do të thotë se sensibilizimi ka qenë një nga pikat me te arritura te projektit. Ndërkohë qe kryerja e një ekzaminimi te tillë ne poliklinikat e vendit është falas për të gjitha femrat mbi 35 vjeç. Por ekzaminime kryhen edhe për mosha me të reja kur shihet se ka probleme.

[b]Burrat [/b]

[color:6efe=red]Kanceri u prek mushkerite [/color]

Duket se konsumi i alkoolit apo duhanit janë edhe shkaktaret kryesore te shfaqjes se kancerit ne mushkri tek meshkujt. Të dhenat tregojnë se rreth 306 raste shfaqen çdo vit me këtë lloj semundjeje, ndërkohë përsa i përket vdekshmerise se tyre nuk ka te dhëna te sakta. Pas tumoreve ne mushkri janë ato ne lekure te cilët kanë shenojne 291, te cilët mendohet se shkaktohen nga rreze te dëmshme apo edhe semundje te lekures te cilat avancojne deri ne tumore. Prostata është një nga llojet e tumoreve qe rrit rastet nga viti ne vit. Të dhenet tregojnë se regjistrohen rreth 130 persona me këtë lloj semundje gjatë një viti. Por edhe kanceri i stomakut vazhdon te shenoje një numer të madh rastesh tek meshkujt dhe sipas mjekeve renditet i pesti duke shënuar mbi 100 raste gjatë një periudhe 12 mujore. Llojet e tjera te kancerit qe kanë më pak se 100 raste tek meshkujt janë sistemi nervor qendror, larinksi, leucemia dhe limfoma malinje. Ndërkohë numrin me te vogël te rasteve e shenojne kanceri ne melci me 37 meshkuj te prekur ne vit. Ne po këtë periudhe kohore regjistrohen 1700 meshkuj te cilët preken nga këto 10 lloje te kacereve, dhe nga këta 456 persona preken nga tumore te llojeve të ndryshme.

[b]Femrat [/b]

[color:6efe=red]Tumoret ne zonat intime [/color]

Pjesa me e madhe e femrave qe preken nga tumoret, kanë atë te gjirit i cili shkakton edhe 400 viktima ne vit, ndërkohë qe numri i te prekurve është me i madh. Por, përsëri edhe numri i femrave te prekura nga kanceri i qafes se mitres mbetet shqetesues kështu mbi 230 raste të reja shenohen çdo vit. Të dhenat e QSUT-se tregojnë se rreth 200 raste humbasin jetën. Ndërsa tumoret qe shkaktohen ne lekure mbeten ne te njëjtat shifra si tek meshkujt ashtu edhe tej gratë. Ndonëse tek meshkujt ato ishin ne vendin e dytë edhe tek gratë ka një numer të madh te këtyre rasteve. Të dhenat regojne se 147 raste të reja shenjohen ne një periudhe 12 mujore. Me pas janë kancer i i stomakut dhe i i sistemit nervor qendror qe shenojne edhe midis 48 dhe 70 rasteve. E ndërsa mushkrit tek meshkujt zinin vendin e pare tek femrat ato janë vetëm 35 raste dhe kjo për shkak te konsumimit me te paket te alkoolit dhe duhanit pjeserisht. Të dhenet tregojnë se raste te tjera te tumoreve tek femrat konstatohen edhe ne vezore, limoma malinje, rektum, pankreas. Tek seksi femër shenohen edhe mbi 315 raste te tumoreve të ndryshme, ndërkohë qe ne një vit numerohen mbi 1250 te prekura me semundje tumorale.

[color:6efe=red]50.2 %[/color]

e vdekjeve ne vendin tonë shenohen nga sëmundjet kardiovaskulare. Sipas mjekeve këto semundje janë me te perhapurat dhe shkak mbetet duhani, alkooli, si dhe obeziteti. Por, përveç këtyre faktoreve ndikojne edhe ushqimi me shumë yndyre, mënyra e jetesës, qëndrimi ne pune apo edhe lenia pas dorë e vetes. Me te rrezikuar nga sëmundjet e zemrës mbeten meshkujt, ndërsa për sa u përket femrave, ato rrezikohen pas menopauzes.

[color:6efe=red].6 % 16[/color]

e vdekjeve ne Shqipëri shkaktohen nga kanceri, sëmundja qe sa vjen edhe shton rastet nga dita ne ditë. Ndërsa lloji qe shkakton edhe numrin me të madh te vdekjeve është kanceri i mushkerive dhe ai i gjirit tek femrat. Por edhe kanceri i lekures është një nga shkaktaret me te medhenj te vdekjeve tek të dy sekset qe preken prej tij. Kurse me te prekurit rezultojne se janë moshat e treta mbi 65 vjeç, por nuk perjashtohen edhe moshat e reja gjatë viteve te fundit

[color:6efe=red]11.3 %[/color]

e vdekjeve shkaktohen nga shkaqe të ndryshme, te cilat nuk arrihen te percaktohen nga mjeket. Megjithëse pacientet janë te prekur nga një semundje, ajo nuk arrihet te kapet ne stadet e para apo edhe te avancuara, deri ne momentin qe shkakton mortalitetin. Këto lloj vdekjesh zënë një numer te konsiderueshem, pasi renditen te tretat ne vendin tonë pas semundjeve kardiovaskulare dhe atyre te kancerit. Por, ndonjëherë shkaqet janë edhe natyrore.

[color:6efe=red]6.8%[/color]

e vdekjeve shkaktohen nga aksidentet rrugore dhe ato ne pune. Sipas te dhenave te Ministrise se Shendetesise rezulton se aksidentet mbeten ne nivele te larta duke shënuar kështu 6.8 për qind te vdekjeve qe ndodhin. Vdekjet me te shumta shkaktohen nga aksidentet automobilistike, te cilat gjatë viteve te fundit rriten pothuajse çdo ditë. Ndërkohë qe edhe aksidentet ne pune mbeten shqetesuese sidomos ato ne miniera, ndertim dhe fabrika.

[color:6efe=red]3500 [/color]

persona preken çdo vit ne vendin tonë nga sëmundjet kanceroze. Sipas onkologeve shqiptare, pavarësisht se te dhenat tona janë te mira, vihet re një tendence rritjeje e rasteve, qe me kalimin e kohës do të jetë e krahasueshme me statistikat evropiane. Regjistri i pacienteve me prekur me kancer tregojnë se mosha me e prekur është ajo e tretë, por vitet e fundit vihet re edhe prekje te personave mbi 40 vjeç. Rastet janë pothuajse te njëjtë si tek femrat edhe tek meshkujt

[color:6efe=red]600 [/color]

vdekje shenohen çdo vit tek gratë nga sëmundjet kancerogjene. Të dhenat e Qendres Spitalore Universitare ne Tiranë "Nene Tereza", tregojnë se rreth 400 femra ne vit humbin jetën nga kanceri i gjirit, ndërsa rreth 200 te tjera nga kanceri i qafes se mitres. Nga te dhenat e sherbimit onkologjik disa forma te kancerit si ai i gjirit, ne tre dekadat e fundit është trefishuar. Vendin e pare e ze kanceri i mushkerise për meshkujt, ndërsa për femrat e ze kanceri i gjirit.

shum interesant ky shkrim...