SHTIGJET E DRITËS;LIMAN ZOGAJ

NJË DEGË ULLIRI DHE NJË GUR

Shqiptarit nga Çamëria, Enver Kurli


Në kullën e gurit

Varur në trarët e nxirë

Një daulle e shqyer rri

Me çampare të ndryshkura.

Enverit dhinë që çalonte

Ia prenë katilët grekë

Nga lëkura e saj

Një copë e bëri çantë krahu

Me tjetrën qepi daullen e shqyer

Në çantën me lëkurë dhie

Enveri futi një degë ulliri

Një gur e një grusht dhe

Detin Jon e la me valë të tërbuara

Qershitë e lakuara deri në dhe

Në livadhin e pakositur

Plot dardha e mollë

Që dukeshin si pikturë e Da Vinçit

Në atelienë e furtunave

Duke ikur nga Çamëria

Enverit ende i kujtohen:

Hingëllima e kalit të bardhë

Gjëma kur e vranë Selmanin

Dasmat dhe vdekjet

Varret dhe djepat

Vallja dhe kënga Çame

Dheu Deti Jon dhe Çamëria

Një degë ulliri ia dha nënës

Me gjethe si krahë shqiponje

I tha ta vejë në arkë

Aroma le ta dehë në kapilare gjaku

Lotët mos t’i bien në dheun e rinuar

E babait i solli një gur

Për ta ndie zërin

E themeleve të mbetura shkret

Dhe me sy të përlotur

Ta shikojë gjeografinë e truallit.

E rëndë ishte

Ajo degë ulliri

Sa bjeshka

Sa guri

Sa dielli

Sa hiri

Sa flaka e Çamërisë

VALLJA ME SHAMIA PREJ FLAKE

“Po vin krushqit rrethit malit,

Rexha i nanës n`grazhd të kalit”

Popullore


Vraçi e hante frenin me dhëmbë

I ra me patkoin e ri në ballë e hingëlloi

I çoi peshë dasmorët

Kush e di nga dhimbja

Apo krenohej me patkoin vrastar

Çou Rexho, çou

Herë gjoku herë vraçi

Dasmat na i kthejnë në vdekje

Buzëqeshjet pëlcasin nga lotët

E në vallet e pakryera

Digjen shamitë prej flake

Nën krismat kur vraçi shqelmon

Për lotët e nënës

Për nusen pa dhëndër.

Për dhëndrin në grazhdin e gjokut

SI E NJOHA FAMILJEN ARBËRESHE


Plakun e njoha në vijat e ballit

Skalitur nga kësula e bardhë

Loken me shallin mbaruar në vegjë

Dhe opingat e lëkurës plot gërsheta

Arbëreshen e bukur e njoha

Në vallen ”Syrin e kam për nishan”

Dhe me bluzën plot me shqiponja

Kur hidhej e përdridhej si flutur

Familjen Arbëreshe e njoha

Kur e ruante gjeografinë e atdheut

NËNAT E PËRLOTURA


Edhe përtej shkretëtirës

Nënat

Në Lëndinën e Pikëllimit

Si tufa të zeza reshë.

Te një mur me gur bjeshke

I varin do portrete

Në korniza të zeza

Nënat i presin:

Burrat djemtë nuset

Mbesat ... dallëndyshet

Nëpër asfaltin e zi

Ecin e ecin

E s’i luten as Zotit

Dhe me thonj gërmojnë

Edhe te rrapi i qarë

Edhe te lisat e prerë

Edhe te gurët e thyer

Nënave të përlotura

Kur u shërohen sytë

Kur u terën lotët

SHKOLLA E DJEGUR


Edhe Shota mësoi në istikame

Alfabetin e shkroi në gur

Kush tha se trupin e Gjergj Fishtës

E kanë hedhur në lumë.

Kur e varrosën Shaban Polluzhën

Nën akull dielli nxehte pishë.

Kur digjeshin shkollat

Korbat i zinte gjaku i zi.

Te shkolla e djegur

Mësuesi pa ditar

Me syze të thyera

Thirr nxënësit e ulur në hi.

Ku është Liridona Agoni Drita

Burimi Shqiponja Guri

Arbëri Arbëresha Çlirimi

Çlirimtarja Qëndresa Qëndrimi

Ti Flakon

Çka mban në duar

Pak hi po e ruaj

Mësues i dashur

Hirin e Abetares mbaj

E ti Mimoza

Pse je përgjakur kështu

Mësues

U bëra varrmihëse

Varrosa engjëj

Kam gërryer dhe me thonj

Kam mbuluar trupa me dhe

Me këta grushte të vegjël

Që vetëm ne e shkolla e djegur

Të mbijetojmë

NËNAT E TË PAGJETURVE


Në njërën dorë mbajnë

I vendosin varr mbi varr

Në tjetrën bëjnë ADN-në

E unazave të fejesës

Zinxhirëve të kromozomeve

Të shkrumbuara nëpër zjarre

Me thonj gërmojnë nën rrënjë

Atyre nën dhe u falin ledhatime

E përmallime nënash

Nënat në asnjë pranverë

Nuk ankohen për thatësi

Nëpër lumenj lotësh

Mbysin vajet dhe durimin

Në tavolinat prej guri

Mjekët bëjnë ADN-në e nuseve

Djegur në dasmat e përflakura.

KËPUCA BUZË DETIT


Një grua me shami ngjyrë deti

Që kishte lidhur tri nyjë në fyt

E pyeta sa larg është Otranto.

Shikoj rreth e rrotull detin

Ma përkëdheli dorën

Sikur një Nënë e trembur ofshani:

Shumë i thellë është Otranto

Dhe valët përkundnin

Këpucën numër dyzet e dy

Të djalit të saj të martuar

Me nuse Gomonën

ZGJIMI NË AGIMET E VONUARA


Çamëri

Je zjarr je flakë

Je gjaku që s`shter

Nga gurra Iliri

Vëllai dergjet nën lëkurën

E ogiçit të vrarë

Lisi me pesë degë të prera

Me pesë ujëvare gjaku zvarrë.

Në kullat pa dyer

Nëpër dritaret e thyera

Hyn e dalin shpendkeq

E në foletë e kukuvajkave

Rrotull janë gjarpinj të zi

Presin meny prej mish zogu

Çamëri

Zgjohu

Në agimet e vonuara

O sot o kurrë

Sepse pëlcet

Edhe orbita e diellit.

Çamëri

Zgjohu në shekullin e ri

T’i arnojmë plagët

Me nga një fanfare drite.

Për ta parë fillin e agut

Mos bëj gjumë as në terr.

Zgjohu

Zonja e rëndë Çamëri

Bëhu në orbitë rreze drite

E diellit tonë të ri

E KAM NJË SHTËPI


E ngrita një kullë prej guri

Të mos mbesin zogjtë

Në furtuna detesh

Kurrë s`mund të më thuash

Qyqe rremi

E kam gravuar në mermer

Adresën e shtëpisë.

Në udhë të paudhë nuk mbeta

Pragun e mora nga kulla e gjyshit

Në plasaritje betejash

Me histori të pashkelur

TRUNGU ME PESË DEGË


Lulen e këputur

E kanë hedhë në lumë

Ajo nëpër valë

Nëpër dallgë dhe unë

Lulja në lumin e ngrirë

Unë i tharë në erë

Ajo me blerim të vyshkur

Unë pa stinën pranverë

Lulja e këputur

Nëpër dallgë e valë

Trungu im i prerë

Në pesë degë i ndarë

E KAM NJË ATDHE


E kam një shtëpi

Një shtëpi prej guri

Nga zjarri kur u dogj

Lindi prapë Flamuri

E kam një kala

Një kala prej shkëmbi

As shkrumbi as hiri

Nuk e luajnë vendi.

E kam një fole

Për zogjtë shtegtarë

Në Lladrocin rrëzë Dielli

Lule dhe behar.

E kam një Atdhe

Mbështjellë me liri

E kam një Atdhe

Atdheun tim Shqipërinë.

[i]VASHA SY SHKRUAR


Bari me dele isha

Syshkruara u turbullonte lumin

Qengjave të etur

Prita e prita

Kur u kthjell uji

E pashë buzëqeshjen e saj

Nëpër rrjedhën e gurrës.

Shkova te Kroi i Gurit

Edhe aty buzëqeshja e saj

Më tha m´i mbaj gërshetat

Sepse dua të pi ujë

Kur ia shtrëngova me duar

M’u duk se zura ylberin.

Atëherë u turbullua

Edhe Kroi i Gurit

Djalo, më tha

Pije lotin tim të kthjelltë

Që ta shuash etjen

UNË DHE VASHA


Kur vasha e lanë shaminë

Në ujin e gurrës

Zemra më bëhet mal

Atëherë shndërrohem

Në blerim lulesh

Që ajo të më këputë

Që ajo të më merr erë

Gurrë kroi bëhem

Që ajo t’i lajë faqe e sy

Buzë e gushë

Dhe të buzëqeshë

E unë ta gudulis lehtë

Në sy faqe buzë e gushë

Të mos ndahemi kurrë

BËHEM FOTOSINTEZË DRITE


Kur të zë cunami i detit

Më thirr

Se bëhem digë prej guri

Mos të herrin furtunat.

Kur ke dhimbje

Bëhem loti yt

Në gjethet e trëndafilit

Fotosintezë drite bëhem

Kur të vriten gazi edhe loti

Më thirr të ta pushoj dhimbjen

Të ta shëroj harenë e djegur

DY KËNGË A DY LOT


Dy këngë

Për zogun në kafaz

Dy

Për vashën

Për gjergjefin e saj

Dy dhimbje

Për ty

Në burgun e pa thurur.

Dy mallkime

Për farën e keqe

Dy buzëqeshje

Për fillimin e dashurisë

Dy këngë

Shumë këngë

Asnjë pikë loti

UNË DASHUROVA


Cilën poezi t’ia them të dashurës

Nuk mund të digjem

Përditë për të si qiri i Naimit

Poetët e këtij shekulli

Me ngrohje globale

Shkruajnë për ata që s’vdiqën

E vashave u japin

Nëse i gjej poetët

Do t’u mësoj një elegji

Për pavdekësinë e dashurisë

Që të mos vajtojnë kurrë

Që të mos vdesin kurrë

MË AFËR DIELLIT


A po nisemi

Në fundin e deti të shterur

Aty do t’i shohim

Mëkatet e thella te botës

A po nisemi

Deri në majat e Mont Everesit

Sa më afër diellit

Të kemi më shumë dritë

VASHA ME GËRSHETA


Kur i lidh flokët gërsheta

Më duket se ylberi zbriti

Në sytë e mi të etur.

Nëpër fushën me

Më dukesh balerinë

Në skenën e blertë

Dashuri tinëzare.

Nëse ik përtej detit

Me varkën time të thyer

Do t’i mundim valët

Me këngën kurorë dashurie

E DASHUR S’ PO TA GJEJ

AS VARRIN


Nuk jam Ago Ymeri

Me nishane në krah

Jam djegur zjarreve

Edhe sytë e dritës i fali

Ta ruaj dashurinë

Për ty.

Nuk jam Bestari

Që m’i trembe gjarpinjtë nga plagët

Ta dhashë besën se kthehem

Por u bëra darkë e dreqit

Dhe humba skutave

Derisa i mblodha për ty

Do lulebore.

Me nishane e shputa

Të djegura u ktheva për ty

Por s’po ta gjej as varrin

E dashur

Te guri i ndarjes

Ndez kandila drite në erë

Të ma bëjnë

Pak dritë të syve

Për kthimin


E unë prapë

Erdha nëpër terr

Me hartën e grisur

Pëllëmbë për pëllëmbë

Të kërkova në çdo skutë

Kur e gjeta varrin tënd

T’i lashë do të bardha.

EJA


Eja

Nëpër tymin

E shpirtit tim që kallet

E ma lidh plagën

Me një gjethe trëndafili.

Eja

Edhe nëse jam e vdekur

E harruar

Zemra- zemrës i flet

Në emër të dashurisë

Eja

Edhe nëse nuk më njeh

Të plagosur nga vetmia

Në shtratin tim të dhimbjeve.

Kur dola bregut të lumit

Portreti yt

Ishte bërë pikturë në valë

DY


Dy

Këngë

Për zogun

Në kafazin prej hekuri.

Dy

Lule

Për vashat e malësisë

Në vegjë kur tjerrin dashurinë

Dy lot

Për ty

Në burgun e ndryshkur.

Dy këngë

Dy

Dy lot

Për ty malësore

Që ik me buzëqeshjen e kallur

Për mua që presë

E qaj për ty

VETMI


Kur të pashë

As s’të thirra në emër

As s’më shikove në sy

E kishe pas shaluar atin pa fre

Unë ika

Dola pas shkëmbit

Për ta kërkuar

Humbjen time shkretëtirës

PA TY


Pa ty

Kënga e zogut

Më duket vaj kukuvajke

Shpirti sa nuk pëlcet në heshtje

Yjet duken si plagë të përgjakura.

Vullkan në shpirtra

Magma e kallur shpërtheu

E unë

Një copë guri në shkretëtirë.

Nuk e di

Me cilën ngjyrë

Ta ngjyrosi vetminë.

Të kërkova

Te Drini i Bardhë

Në ujin e tij si loti

Shpirti i vrarë nga dhimbja

M’u bë dallgë

Herë Zogë

Herë qyqe rremi

Duke pritur

Të ktheheshe nga harrimi

UNË E TI


Në teatër

Shfaqej tragjedia e Trojës

Unë dhe Helena

Veshur me vello prej tymi.

Spektatorët vinin

Me nga një në duar

Varret prej hirit t’i mbulojnë

Me blerimin e kallur

Nuk e di pse

Në aktin e parë

Vritem unë

Në aktin e fundit

Ringjallet Helena.

Zjarre

Pak hi nga ti

Pak shkrumb nga unë

Portret prej flake Troja.

SONTE


Në pentagramin

E Himnit të Flamurit

Notat e krenarisë

Heqin vallen e re.

Sa e gjatë

Nata dhe terri

Nëpër dritë

Më mirë

Shihemi sy më sy

TRE KANDILAT E NDEZUR


Kur niset mërgimtari

Në Lëndinën e Lotëve

E puth një gur

Dhe ndez kandilin e parë

Kur nëpër valë deti

Dridhet varka e lundrimit

Në rrashtën e guacës së djegur

Ndez kandilin e dytë

Kur i thonë mbahu

I mërzitur ofshan tri herë

Dhe ndez kandilin e tretë

Kur niset mërgimtari

E kujton kthimin

Me lindjen e diellit të ri